3 چیزی که زنبورهای عسل (تقریباً) هرگز جمع‌آوری نمی‌کنند

زنبورهای عسل در محیط خود چیزهای زیادی جمع‌آوری می‌کنند، اما نه عسل، بره موم یا نان زنبور. در عوض، آن‌ها مواد اولیه‌ای را جمع‌آوری می‌کنند که برای تولید این مواد ضروری مورد نیاز است.

محصولات زنبور عسل که ساخته می‌شوند، نه پیدا!

زنبورهای عسل بسیاری از چیزهایی که می‌گوییم جمع‌آوری می‌کنند، مانند عسل، بره موم و نان زنبور، را در واقع جمع‌آوری نمی‌کنند. در عوض، زنبورهای عسل این مواد را از مواد خامی که در طبیعت پیدا می‌کنند، تولید می‌کنند. آن‌ها مواد ارزشمند را به کندو آورده و با ترشحات غدد خود آن‌ها را پردازش می‌کنند.

فقط به این فکر کنید. اگر این مواد به‌طور کامل در طبیعت و در جایی موجود بودند، ما خودمان می‌توانستیم آن‌ها را بدون کمک زنبورهای عسل جمع‌آوری کنیم. اما این‌گونه نیست. این یکی از دلایلی است که زنبورها را تا این حد ارزشمند می‌کند.

عسل، غذایی فرآوری‌شده برای زنبورها است.

بیشتر زنبورداران می‌دانند که زنبورهای عسل از گیاهان شهد جمع‌آوری می‌کنند. اما شهد عسل نیست. شهد عمدتاً آبکی و بی‌مزه است. اگرچه ترکیب شهد از گیاهی به گیاه دیگر متفاوت است، اما به طور متوسط شهد شامل حدود ۸۰٪ آب و ۲۰٪ کربوهیدرات است. فروکتوز، گلوکز، مالتوز و ساکارز بخش عمده‌ای از مواد شیرین آن را تشکیل می‌دهند.

آنچه شهد را مفید می‌کند، ریزجهانی از ترکیبات شیمیایی جزئی موجود در گیاهان است. این ترکیبات شامل ویتامین‌ها، مواد معدنی، آلکالوئیدها، نمک‌ها، روغن‌های ضروری و گاهی اوقات لیپیدها هستند. ترکیب دقیق این مواد به نوع خاص گیاهان و همچنین اقلیم و خاکی که در آن رشد کرده‌اند، بستگی دارد.

شهد به‌ندرت برای ما طعم شیرین دارد؛ بیشتر شبیه آب گیاه است. البته استثنائاتی هم وجود دارد. اگر یک گل تازه‌ی پیچ امین‌الدوله پیدا کنید، می‌توانید گل را جدا کرده، پرچم آن را خارج کنید و قطره شهدی که در انتهای آن جمع شده است را بچشید. طعم آن شیرین و خوشمزه است، اما مثل عسل غلیظ و چسبناک نیست.

برای تولید عسل، زنبورها آنزیم‌های بزاقی خود را به شهد اضافه کرده و آب اضافی آن را حذف می‌کنند. این فرآیندی زمان‌بر است که چندین زنبور و آنزیم‌های اختصاصی آن‌ها را درگیر می‌کند.

استثنای اجتناب‌ناپذیر: عسل دزدیده‌شده

در حالی که زنبورهای عسل نمی‌توانند عسل را مستقیماً از طبیعت جمع‌آوری کنند، یک گروه مهاجم از زنبورهای عسل دزد ممکن است عسل را از کندوی دیگری جمع‌آوری کنند. این یک استثنا برای جمله “زنبورها هرگز عسل جمع نمی‌کنند” است، اگرچه عسل دزدیده‌شده در اصل توسط زنبورهای عسل دیگری تولید شده است.

بخشی از سردرگمی درباره زنبورهای عسل و عسل از زمانی شروع شد که کارل لینه، زنبور عسل اروپایی را با نام Apis mellifera نام‌گذاری کرد، که به معنای “زنبور حامل عسل” است. از آنجا که زنبورها شهد را حمل می‌کنند، نه عسل، این نام‌گذاری انتخاب نامناسبی بود. زمانی که او متوجه اشتباهش شد، برای تغییر آن به نام دقیق‌تر Apis mellifica، به معنای “زنبور سازنده عسل”، دیگر دیر شده بود.

زنبورها بره موم را از صمغ گیاهان می‌سازند

دومین چیزی که زنبورها جمع‌آوری نمی‌کنند، بره موم است. در عوض، زنبورهای عسل صمغ گیاهان را از درختان و جوانه‌های گل چسبناک جمع‌آوری می‌کنند. آن‌ها این ماده چسبناک را در سبدهای گرده خود ذخیره کرده و به کندو می‌برند. در کندو، زنبورها این صمغ‌ها را با آرواره‌های خود پردازش می‌کنند و با افزودن آنزیم‌های معده، بزاق و موم زنبور، ماده انعطاف‌پذیری که ما آن را بره موم می‌نامیم تولید می‌کنند.

از آنجا که صمغ از زخم‌ها و سایر منافذ گیاهان به دست می‌آید، حاوی مواد شیمیایی محافظی است که گیاه را در برابر عوامل بیماری‌زا و برخی شکارچیان محافظت می‌کند. زنبورها از این خواص بهره می‌برند تا از کندوی خود محافظت کنند. آن‌ها بره موم را در اطراف ورودی‌ها، در شکاف‌ها، و حتی برای مهر و موم کردن مهاجمان (مثلاً موش‌های مرده) به کار می‌برند تا عوامل بیماری‌زا را محصور کنند. همچنین زنبورها از بره موم به‌عنوان ماده‌ای برای درزگیری در برابر باد و باران استفاده می‌کنند.

زنبورهای عسل تنها زنبورهایی نیستند که به صمغ گیاهان علاقه دارند. بسیاری از زنبورها از صمغ گیاهان برای اهداف مختلف استفاده می‌کنند، به‌ویژه “زنبورهای صمغی”، گروهی کامل از زنبورها که در جمع‌آوری صمغ برای ساخت خانه‌هایشان تخصص دارند. زنبورهای صمغی نوعی زنبور سازنده (Megachilidae) هستند که به ساخت و ساز با موادی که در طبیعت پیدا می‌کنند، مشهورند.

نان زنبور: زنبورها آن را ورز می‌دهند

نان زنبور سومین محصولی است که زنبورها آن را می‌سازند، نه اینکه پیدا کنند. زنبورها نان زنبور را از گرده گل که با عسل، شهد و آنزیم‌های زنبور، از جمله اسید لاکتیک، مخلوط شده است، تولید می‌کنند.

گرده گل حتی برای زنبورها نیز سخت‌هضم است. اما آنزیم‌ها و اسید لاکتیکی که زنبورها به آن اضافه می‌کنند، فرآیند تخمیر را تسهیل می‌کند. این فرآیند باعث نرم شدن پوشش‌های سخت گرده می‌شود و هضم آن را آسان‌تر می‌کند. زنبورها پس از ورز دادن گرده گل، آنزیم‌ها و عسل با یکدیگر، آن را در سلول‌های مومی فشرده می‌کنند تا هوا را از آن خارج کنند و لایه‌ای براق از عسل که در برابر میکروب مقاوم است، روی آن می‌مالند تا تازه بماند.

از آنجا که نان زنبور بهتر از گرده ساده نگهداری می‌شود، مواد مغذی آن به‌جای چند روز، تا چند ماه باقی می‌مانند. با داشتن انباری از نان زنبور، یک کلونی زنبورها غذای مغذی برای زنبورهای پرستار در تمام طول زمستان و تا بهار، زمانی که پرورش نوزادان دوباره آغاز می‌شود، در اختیار دارد.

همان‌طور که حدس می‌زنید، بیشتر گونه‌های زنبور، نوع خاص خود از نان زنبور را تولید می‌کنند. این نان معمولاً به شکل یک توپ گرده ساخته می‌شود که یک زنبور ماده تخم خود را روی آن می‌گذارد. برخی دیگر از زنبورها نوعی سوپ تولید می‌کنند، ترکیبی بسیار مایع که در یک کیسه ضد آب نگهداری می‌شود و لاروهای جوان می‌توانند آن را بنوشند. در هر صورت، زنبورها روش‌هایی طراحی کرده‌اند تا مدت ماندگاری مواد مغذی را افزایش دهند و کلونی زنبورها را در طول زمستان زنده نگه دارند.

جمع‌آوری و ساختن: اولویت با چیزهای مهم‌تر

و این هم سه چیزی که زنبورهای عسل تنها پس از جمع‌آوری مواد اولیه تولید می‌کنند. همانند هر فرآیند تولید دیگری، زنبورها مراحل را گام به گام انجام می‌دهند و ابتدا کارهای اساسی را پیش می‌برند تا محصولات شگفت‌انگیزی را بسازند که آن‌ها را سال به سال حمایت می‌کند.

منبع